سنگ هماتیت (Hematite) یکی از مهم‌ترین کانی‌های آهن است و نقشی کلیدی در زنجیره تأمین صنعت فولاد دارد. در ادامه، توضیحات کاملی درباره هماتیت استخراج‌شده از معدن ارائه می‌شود:
🔷 ۱. معرفی سنگ هماتیت
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| فرمول شیمیایی | Fe₂O₃ |
| ترکیب وزنی آهن خالص | حدود 69.9% آهن |
| رنگ | خاکستری تیره، قرمز مایل به قهوه‌ای، یا مشکی |
| درخشش | فلزی تا مات |
| سختی | 5.5 تا 6.5 در مقیاس موس |
| چگالی | حدود 5.2 گرم/سانتی‌متر مکعب |
۲. محل و روش استخراج هماتیت از معدن
📍 مکان‌های استخراج:
هماتیت در معادن روباز یا زیرزمینی و معمولاً در کانسارهای آهن نواری (Banded Iron Formations) یافت می‌شود.
🔧 مراحل استخراج:
حفاری و انفجار (Drilling & Blasting) برای جدا کردن سنگ از توده معدنی
بارگیری با شاول یا لودر
حمل‌ونقل با کامیون‌های معدنی به سنگ‌شکن اولیه
خردایش و دانه‌بندی اولیه
پرعیارسازی (در صورت نیاز) برای حذف ناخالصی‌هایی مانند سیلیس، فسفر یا گوگرد
🔷 ۳. کاربرد سنگ هماتیت
✅ الف. صنایع فولادسازی (اصلی‌ترین کاربرد):
| فرآیند | نقش هماتیت |
|---|---|
| کوره بلند (Blast Furnace) | خوراک اصلی برای تولید چدن |
| احیای مستقیم (DRI) | با تبدیل هماتیت به آهن اسفنجی (Sponge Iron) |
| پلت‌سازی (Pelletizing) | برای تولید گندله آهن از کنسانتره هماتیت |
ب. سایر کاربردها:
| صنعت | کاربرد |
|---|---|
| رنگ‌سازی | تولید رنگ‌دانه‌های قرمز طبیعی (Red Iron Oxide) |
| گل حفاری | سنگین‌کننده سیال حفاری در چاه‌های نفت |
| حفاظت در برابر اشعه | استفاده به عنوان پوشش محافظ در نیروگاه‌های هسته‌ای |
| جواهرات و تزیینی | به شکل پولیش شده برای ساخت سنگ‌های نیمه‌قیمتی |
| سیمان | به‌عنوان ماده افزودنی در برخی تیپ‌های سیمان ضد تشعشع |
۴. مزایا و معایب هماتیت معدنی
| مزایا | معایب |
|---|---|
| عیار بالای آهن (تا 70%) | سختی بالا در فرآوری مکانیکی |
| قابلیت احیا خوب | ناخالصی‌هایی مانند فسفر یا گوگرد در برخی معادن |
| منابع فراوان در ایران | نیاز به پرعیارسازی برای استفاده صنعتی |
۵. ذخایر و اهمیت در ایران
ایران دارای ذخایر بسیار غنی از هماتیت و مگنتیت است. برخی از مهم‌ترین معادن هماتیت در ایران:
معدن گل‌گهر سیرجان (هماتیت + مگنتیت)
چادرملو
سنگان
جلال‌آباد زرند
معدن فلات مرکزی ایران
🔷 ۶. تفاوت هماتیت با مگنتیت (Fe₃O₄)
| ویژگی | هماتیت (Fe₂O₃) | مگنتیت (Fe₃O₄) |
|---|---|---|
| درصد آهن | 69.9% | 72.4% |
| خواص مغناطیسی | غیرمغناطیسی یا ضعیف | بسیار مغناطیسی |
| رنگ | قرمز-قهوه‌ای | سیاه |
| سادگی پرعیارسازی | سخت‌تر | آسان‌تر (با جداکننده مغناطیسی) |