لیمونیت

لیمونیت

لیمونیت (Limonite) یکی از کانی‌های آهن با اهمیت زمین‌شناسی و کاربرد صنعتی محدودتر نسبت به هماتیت و مگنتیت است. در ادامه توضیحی جامع درباره لیمونیت ارائه می‌شود:


🔷 ۱. معرفی لیمونیت

ویژگیتوضیح
فرمول شیمیایی کلیFeO(OH)·nH₂O (ترکیب پیچیده‌ای از اکسید و هیدروکسید آهن آبدار)
درصد آهنحدود 55–60٪ آهن خالص
رنگزرد مایل به قهوه‌ای، قهوه‌ای شکلاتی، نارنجی
شکل ظاهریتوده‌ای، کلوخه‌ای، پودری یا به صورت پوشش سطحی
سختی (موس)4 تا 5.5
درخششمات تا کمی درخشان
چگالیحدود 2.7 تا 4.3 گرم بر سانتی‌متر مکعب

 

۲. نحوه تشکیل لیمونیت

لیمونیت اغلب به‌عنوان محصول نهایی فرسایش و هوازدگی کانی‌های آهن‌دار مانند هماتیت، مگنتیت، پیریت یا سیدریت تشکیل می‌شود.
✅ در محیط‌های گرم، مرطوب و اکسیدکننده شکل می‌گیرد.
✅ می‌تواند در افق‌های زون اکسیداسیون (نزدیک سطح زمین) به‌صورت رگه‌ای یا لایه‌ای یافت شود.


🔷 ۳. کاربردهای لیمونیت

✅ الف. صنعت فولاد (در گذشته بیشتر):

در برخی کشورها به‌عنوان سنگ آهن کم‌عیار در تولید آهن خام مورد استفاده قرار می‌گرفت.

به دلیل درصد پایین آهن و وجود رطوبت ساختاری، امروزه استفاده صنعتی آن کاهش یافته است.

✅ ب. رنگ‌دانه طبیعی:

به‌دلیل رنگ زرد-قهوه‌ای، در ساخت رنگ‌های معدنی طبیعی (مانند اخرا، Yellow ochre و Brown ochre) استفاده می‌شود.

✅ ج. زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی:

به‌عنوان شاخصی از زون اکسیداسیون در کانی‌سازی آهن و طلا شناخته می‌شود.

لایه‌های لیمونیتی می‌توانند وجود کانی‌های سولفیدی در عمق را نشان دهند.


🔷 ۴. تفاوت لیمونیت با سایر کانی‌های آهن

ویژگیهماتیتمگنتیتلیمونیت
درصد آهن69.9%72.4%55–60%
مغناطیسنداردداردندارد
رنگقرمز-قهوه‌ایسیاهزرد-قهوه‌ای
چگالیبالابالانسبتاً کمتر
استفاده صنعتیگستردهگستردهمحدود
رطوبت ساختارینداردندارددارد (آبدار)

 

۵. ذخایر و پراکندگی

در ایران: لیمونیت به‌طور پراکنده در نواحی با سنگ‌های آهن‌دار در حال فرسایش وجود دارد، اما معمولاً کمتر از مگنتیت و هماتیت استخراج می‌شود.

در مناطقی با اقلیم استوایی و نیمه‌گرمسیری ذخایر لیمونیت فراوان‌تر است (مانند گینه، اندونزی، و برزیل).


🔷 ۶. چالش‌ها و محدودیت‌های صنعتی

چالشتوضیح
عیار پاییننیاز به فرآوری و پرعیارسازی بیشتر نسبت به هماتیت
رطوبت ساختاری بالامصرف انرژی بالاتر در پخت و احیا
پایداری کمتردر شرایط نگهداری انباری ممکن است تغییر فاز دهد یا ساختار شیمیایی‌اش تغییر کند