لیمونیت (Limonite) یکی از کانیهای آهن با اهمیت زمینشناسی و کاربرد صنعتی محدودتر نسبت به هماتیت و مگنتیت است. در ادامه توضیحی جامع درباره لیمونیت ارائه میشود:
🔷 ۱. معرفی لیمونیت
ویژگی | توضیح |
---|---|
فرمول شیمیایی کلی | FeO(OH)·nH₂O (ترکیب پیچیدهای از اکسید و هیدروکسید آهن آبدار) |
درصد آهن | حدود 55–60٪ آهن خالص |
رنگ | زرد مایل به قهوهای، قهوهای شکلاتی، نارنجی |
شکل ظاهری | تودهای، کلوخهای، پودری یا به صورت پوشش سطحی |
سختی (موس) | 4 تا 5.5 |
درخشش | مات تا کمی درخشان |
چگالی | حدود 2.7 تا 4.3 گرم بر سانتیمتر مکعب |
۲. نحوه تشکیل لیمونیت
لیمونیت اغلب بهعنوان محصول نهایی فرسایش و هوازدگی کانیهای آهندار مانند هماتیت، مگنتیت، پیریت یا سیدریت تشکیل میشود.
✅ در محیطهای گرم، مرطوب و اکسیدکننده شکل میگیرد.
✅ میتواند در افقهای زون اکسیداسیون (نزدیک سطح زمین) بهصورت رگهای یا لایهای یافت شود.
🔷 ۳. کاربردهای لیمونیت
✅ الف. صنعت فولاد (در گذشته بیشتر):
در برخی کشورها بهعنوان سنگ آهن کمعیار در تولید آهن خام مورد استفاده قرار میگرفت.
به دلیل درصد پایین آهن و وجود رطوبت ساختاری، امروزه استفاده صنعتی آن کاهش یافته است.
✅ ب. رنگدانه طبیعی:
بهدلیل رنگ زرد-قهوهای، در ساخت رنگهای معدنی طبیعی (مانند اخرا، Yellow ochre و Brown ochre) استفاده میشود.
✅ ج. زمینشناسی و اکتشافات معدنی:
بهعنوان شاخصی از زون اکسیداسیون در کانیسازی آهن و طلا شناخته میشود.
لایههای لیمونیتی میتوانند وجود کانیهای سولفیدی در عمق را نشان دهند.
🔷 ۴. تفاوت لیمونیت با سایر کانیهای آهن
ویژگی | هماتیت | مگنتیت | لیمونیت |
---|---|---|---|
درصد آهن | 69.9% | 72.4% | 55–60% |
مغناطیس | ندارد | دارد | ندارد |
رنگ | قرمز-قهوهای | سیاه | زرد-قهوهای |
چگالی | بالا | بالا | نسبتاً کمتر |
استفاده صنعتی | گسترده | گسترده | محدود |
رطوبت ساختاری | ندارد | ندارد | دارد (آبدار) |
۵. ذخایر و پراکندگی
در ایران: لیمونیت بهطور پراکنده در نواحی با سنگهای آهندار در حال فرسایش وجود دارد، اما معمولاً کمتر از مگنتیت و هماتیت استخراج میشود.
در مناطقی با اقلیم استوایی و نیمهگرمسیری ذخایر لیمونیت فراوانتر است (مانند گینه، اندونزی، و برزیل).
🔷 ۶. چالشها و محدودیتهای صنعتی
چالش | توضیح |
---|---|
عیار پایین | نیاز به فرآوری و پرعیارسازی بیشتر نسبت به هماتیت |
رطوبت ساختاری بالا | مصرف انرژی بالاتر در پخت و احیا |
پایداری کمتر | در شرایط نگهداری انباری ممکن است تغییر فاز دهد یا ساختار شیمیاییاش تغییر کند |