کاتالیست ریفرمینگ اولیه بخار آب، در واحدی با نام Steam Reformer به کار میرود که در آن متان یا هیدروکربنهای سبک با بخار آب در حضور کاتالیست و در دمای بالا واکنش داده و به هیدروژن (H₂)، کربنمونوکسید (CO) و مقدار کمی CO₂ تبدیل میشود.
⚗️ واکنشهای اصلی کاتالیستی:
1. ریفرمینگ متان:
CH4+H2O→CO+3H2ΔH=+206 kJ/mol\text{CH}_4 + \text{H}_2\text{O} \rightarrow \text{CO} + 3\text{H}_2 \quad \Delta H = +206 \text{ kJ/mol}CH4+H2O→CO+3H2ΔH=+206 kJ/mol
2. ریفرمینگ هیدروکربنهای سنگینتر (C₂+):
CnH2n+2+nH2O→nCO+(2n+1)H2\text{C}_n\text{H}_{2n+2} + n\text{H}_2\text{O} \rightarrow n\text{CO} + (2n+1)\text{H}_2CnH2n+2+nH2O→nCO+(2n+1)H2
3. واکنش تعادلی گاز آب (Water-Gas Shift):
CO+H2O↔CO2+H2ΔH=−41 kJ/mol\text{CO} + \text{H}_2\text{O} \leftrightarrow \text{CO}_2 + \text{H}_2 \quad \Delta H = -41 \text{ kJ/mol}CO+H2O↔CO2+H2ΔH=−41 kJ/mol
🔬 ترکیب و ساختار کاتالیست:
مؤلفه | نقش |
---|---|
فلز فعال: نیکل (Ni) | انجام واکنش شکستن پیوند C–H و C–C |
پایه: آلومینا (γ-Al₂O₃) | پایداری مکانیکی و سطح تماس بالا |
پروموترها: MgO، CaO، ZrO₂ | افزایش مقاومت در برابر ککسازی و دمای بالا |
کاتالیستها معمولاً به صورت قرص (Tablet)، استوانهای (Rings)، یا سدل (Saddle) تولید میشوند، با سوراخهایی برای افزایش سطح تماس گاز با کاتالیست و کاهش افت فشار.
🌡️ شرایط عملیاتی:
پارامتر | محدوده معمول |
---|---|
دما | 750–900 °C |
فشار | 20–40 bar (برای آمونیاک و متانول) |
نسبت بخار به کربن (S/C) | 2.5–3.5 |
فضای خالی سرعتی (GHSV) | 2000–5000 h⁻¹ |
صنایع کاربرد:
1. پتروشیمی و آمونیاک:
تأمین گاز سنتز (H₂ + N₂) برای سنتز آمونیاک
در واحدهای اولیه تولید اوره، ملامین و نیتراتها
2. تولید هیدروژن:
پالایشگاهها برای هیدروژندار کردن نفتا، گازوئیل
ایستگاههای هیدروژن در صنایع انرژی و حملونقل
3. متانول:
گاز سنتز برای تولید CH₃OH (با نسبت H₂/CO مناسب)
4. فولاد (DRI):
تولید گاز احیایی برای احیای مستقیم سنگ آهن در میدرکس یا HYL
❗ نکات فنی مهم:
حساس به سولفور: ترکیبات گوگردی حتی در ppm، کاتالیست را مسموم (poison) میکنند.
ککسازی: دمای بالا و نسبت بخار کم باعث رسوب کربن (کک) روی سطح کاتالیست میشود.
فعالسازی اولیه: کاتالیست باید با گاز هیدروژن یا ترکیب مناسب قبل از شروع بهرهبرداری احیا شود.